بیوسیستماتیک جنس توسکا در ایران بر اساس نشانگرهای ریختی و مولکولی

جنس توسکا در منابع فلوری قدیم ایران مشتمل بر دو گونه می باشد که در قالب دو واریته و یک زیر گونه ثبت شد. اما به تازگی پنج تاکسون جدید به فهرست فلور ایران معرفی گردید. هدف از این تحقیق ارزیابی این پنج تاکسون جدید از نظر صفات ریختی، ریزریختی و مولکولی و مقایسه با فلور قبلی بوده است. برای این منظور، از نمونه های هرباریومی و نمونه های جمع آوری شده مربوط به 25 رویشگاه در جنگل های هیرکانی شمال ایران استفاده شد. بیست و هشت صفت ریخت شناسی از برگ و مخروط ماده متعلق به 140 پایه توسکا و 10 صفت کمی و کیفی از گرده های 84 پایه اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. قطعه های ‏nrdna its‏ و cpdna trnh-psba از 20 نمونه متعلق به 8 تاکسون استخراج شد. نتایج آنالیز تشخیص، اهمیت 11 صفت از جمله زاویه نوک برگ، شکل قاعده برگ، شکل دندانه، شدت حضور کرک، حضور کرک در سطح رویی برگ و شکل مخروط در تمایز تاکسون ها از یکدیگر را نشان داد. سه زیرگونه a. glutinosa با استفاده از صفات ریختی به خوبی متمایز گردید. در هشت تاکسون مورد بررسی، هیچ تمایزی از نظر صفات ریختی گرده، روزنه و کرک دیده نشد؛ بر اساس ساختار موم های ای کوتیکولی، 5 گروه مستقل از تاکسون ها دارای ساختاری منحصر به فرد بودند و دو زیر گونه glutinosa و barbata نیز تشکیلات کریستالی متمایزی نداشتند. مدل ارائه شده برای ساختار ثانویه ‏its2‎‏ در مجموعه ‏a. glutinosa‏ متفاوت با ‏a. subcordata‏ بود. تاکسون های توسکای هیرکانی با استفاده از توالی its در دو کلاد مجزا، یکی متشکل از سه زیرگونه ‏a. glutinosa‏ و دیگری متشکل از سایر گونه ها به همراه مجموعه ‏a. ‎subcordata‏ بود که در مقایسه با نمونه های ‏a. orientalis‏ برگرفته از بانک ژن، در کلادی مجزا از ‏نمونه های منتسب به ‏a. orientalis‏ جنگل های هیرکانی قرار گرفتند. این یافته، محتمل بودن عدم حضور گونه ‏مزبور در جنگل های هیرکانی ایران را تقویت می کند. ساختار ثانویه ‏its1‎‏ کلیه تاکسون های هیرکانی مشابه بود. نشانگر کلروپلاستی trnh-psba نیز از قدرت تفکیک کمتری نسبت به its برخوردار بود و کلیه تاکسون های هیرکانی را در یک کلاد قرار داد. مطالعه همزمان دو نشانگر its و trnh-psba نیز نتوانست تاکسون های هیرکانی را در بیش از دو کلاد یاد شده، طبقه بندی نماید. بر این اساس استفاده ‏از دیگر نشانگرهای کلروپلاستی در کنار نشانگرهای هسته ای و مطالعه همزمان آنها با هدف بارکد گذاری این جنس، مبتنی بر توالی dna پیشنهاد می گردد.‏